Uroczystość odnowienia doktoratu prof. Andrzeja Legockiego

Odnowienie stopnia doktora nauk rolniczych po 50 latach prof. dr. hab. Andrzejowi B. Legockiemu
 
W dniu 21 września 2015 r. odbyło się uroczyste odnowienia stopnia doktora nauk rolniczych prof. Andrzejowi Legockiemu. Promotorem Szacownego Doktoranta został prof. dr hab. Ryszard Słomski, kierownik Katedry Biochemii i Biotechnologii, z którą prof. Legocki był związany przez cały okres pracy na naszej Uczelni. W uroczystości wzięli udział jako gospodarze uroczystości JM Rektor prof. dr hab. Grzegorz Skrzypczak oraz Dziekan Wydziału Rolnictwa i Bioinżynierii prof. dr hab. Wiesław Koziara.
Profesor Andrzej B. Legocki urodził się 21.10.1939 r. w Rychwale koło Konina. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości w 1956 roku rozpoczął studia w zakresie chemii na Wydziale Mat-Fiz-Chem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, które ukończył w 1961 roku. Po rocznym stażu w Zakładach Zielarskich Herbapol rozpoczął pracę w WSR w Poznaniu w Katedrze Biochemii prowadzonej przez Profesora Jerzego Pawełkiewicza. W Katedrze rozwinął badania nad biosyntezą białka, skupiając wokół siebie wielu młodych ludzi, z których część nadal współpracuje z Nim w badaniach naukowych. Na Uczelni zdobył swoje wszystkie stopnie i tytuły naukowe, w tym tytuł profesora nadzwyczajnego w 1977 roku i zwyczajnego w 1985 roku. W 2002 roku przyjął godność Doktora Honoris Causa naszej Uczelni.
W latach 1988-2003 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk. W latach 1993-2011 był członkiem Prezydium Polskiej Akademii Nauk, a w latach 2003-2006 zajmował stanowisko Prezesa PAN. W latach 2007-2010 pełnił funkcję przewodniczącego Wydziału Nauk Biologicznych PAN. Wcześniej sprawował funkcje w Oddziale Poznańskim PAN jako wiceprezes (1990-1996) i prezes (1996-2002). Od 1983 roku jest członkiem Komitetu Biochemii i Biofizyki PAN (w latach 1987-1993 był jego przewodniczącym), a od 1992 członkiem Komitetu Biotechnologii przy Prezydium PAN (członek prezydium 1992-1998).
Prof. Andrzej B. Legocki poświęcił wiele lat pracy restytucji Fundacji Zakłady Kórnickie, a od momentu jej ustanowienia w 2002 roku pełni funkcję przewodniczącego Rady Kuratorów Fundacji.
Prof. Andrzej B. Legocki był członkiem zarządu International Society of Plant Molecular Biology (1982-1989); wiceprzewodniczącym European Academies Scientific Advisory Council oraz współprzewodniczącym EU Technology Platform „Plants for the Future” (2003-2006). W latach 1996-1999 był współdyrektorem Polskiej Sieci Biologii Molekularnej i Komórkowej UNESCO/PAN. Uczestniczył w radach redakcyjnych czasopism „Plant Science” (1982-2007), „Acta Biochimica Polonica” (1980-2008), „The Plant Journal” (1991-1999), „Cellular and Molecular Biology” (1995-2008), „BioTechnologia” (od 2011).
Przebieg kariery naukowej Profesora jest bardzo błyskotliwy, Jego zasługi wynikają z ogromnej pracy i zaangażowania. Dorobek Profesora Legockiego jest znaczący i ściśle ukierunkowany na biochemię i biologię molekularną roślin. Potwierdzają to zamieszczone w monografii opisy sylwetki Profesora, jak i wykaz publikacji naukowych. Publikacje w najlepszych czasopismach, wykłady na najpoważniejszych konferencjach krajowych i zagranicznych, udział w pracach redakcji oraz zaproszenia do najsłynniejszych ośrodków na świecie są wykładnikiem pozycji zajmowanej przez Profesora we współczesnej biologii molekularnej.
Na szczególną uwagę zasługują pionierskie badania Profesora nad mechanizmami biosyntezy białka u roślin wyższych, ze szczególnym uwzględnieniem funkcji transferowych RNA i opracowanie bezkomórkowego układu do translacji in vitro z zarodków pszenicy. Duża aktywność badawcza, charakterystyczna dla wczesnych etapów działalności Profesora, ciągle wzmaga się. Przejawia się to wkraczaniem w nowe obszary badawcze i rozwijaniem warsztatu umożliwiającego rozwiązywanie nowych interesujących problemów naukowych. Przykładami mogą tu być badania nad strukturą i funkcją genów roślinnych, badania nad wiązaniem azotu w procesie symbiozy roślin z bakteriami oraz badania nad transgenezą roślin.
Kierowanie jednym z najlepszych instytutów badawczych w Polsce i w Europie, uczestniczenie w działalności Polskiej Akademii Nauk i członkostwo w wielu organizacjach naukowych zajmuje bardzo wiele czasu, jednakże Profesor znajduje również czas na opracowania historyczne, filozoficzne i dotyczące malarstwa. Jest znanym i cenionym kolekcjonerem, miłośnikiem i propagatorem malarstwa polskiego.
Profesora Andrzeja Legockiego poznałem osobiście w latach siedemdziesiątych podczas prac w Międzyuczelnianym Instytucie Biochemii. Dalsze kontakty z Profesorem z tego okresu to udział w zorganizowanej przez Niego w maju 1977 roku w Błażejewku k/Poznania konferencji nt. „Translation of Natural and Synthetic Polynucleotides”. Profesorowi udało się wtedy zaprosić do Polski bardzo liczną grupę naukowców z zagranicy, w tej grupie obecny był również laureat Nagrody Nobla Severo Ochoa, który wygłosił wykład „Regulation of translation”. Dla wielu z nas była to pierwsza wielka okazja zawarcia kontaktów zagranicznych, bo przecież wyjazdy na staże zagraniczne nie odbywały się tak łatwo jak w latach późniejszych czy obecnie. Można śmiało stwierdzić, że w tamtych latach wielka nauka światowa zawitała do Polski. Z licznymi uczestnikami tamtej konferencji Profesor Legocki pozostaje w ścisłym kontakcie, a część z nich to Jego obecni współpracownicy. Był również Profesor recenzentem mojej pracy habilitacyjnej.
Odnowienie doktoratu Profesora Legockiego przez Uczelnię, z którą związany był przez 25 lat i w której uzyskał wszystkie stopnie i tytuły naukowe, jest wyróżnieniem, na które Profesor w pełni zasłużył. Na naszej Uczelni Profesor Andrzej Legocki jest związany z jedną z największych Katedr Uczelni - Katedrą Biochemii i Biotechnologii Wydziału Rolnictwa i Bioinżynierii, która została utworzona w 1956 roku, jako pierwsza katedra o profilu biochemicznym na polskich uniwersytetach i uczelniach rolniczych. Prowadzenie Katedry powierzono profesorowi Jerzemu Pawełkiewiczowi. Na zorganizowanie placówki przeznaczono lokale zlikwidowanej Katedry Marksizmu-Leninizmu przy ul. Wojska Polskiego 71E. Pierwszym istotnym zadaniem nowej placówki było kształcenie kadry naukowo-dydaktycznej i adaptacja pozyskanych lokali biurowych na cele laboratoryjne. Z Zakładu Chemii Ogólnej przeniesiono asystenta mgr Witolda Walerycha i jego podstawowym zadaniem była organizacja zaplecza badawczego oraz ćwiczeń laboratoryjnych programowo związanych z wykładami biochemii prowadzonymi dla studentów Wydziału Rolniczego.
W tych latach zatarły się granice między chemią organiczną, nieorganiczną i fizjologiczną. Następuje intensywny rozwój biochemii i biologii molekularnej. Katedra Biochemii prowadziła intensywne badania nad chemiczną strukturą, sposobami biologicznej syntezy in vivo i in vitro witaminy B12 i jej pochodnych. Szczegółowe badania nad strukturą i modyfikacją chemiczną korynoidów z różnych szczepów bakterii oraz biosyntezą poszczególnych fragmentów tej niezwykłej cząsteczki, publikowane prawie wyłącznie w renomowanych czasopismach biochemicznych utrwaliły wysoką pozycję Katedry w ośrodkach krajowych i międzynarodowych. W 1955 roku profesor Jerzy Pawełkiewicz uzyskał patent nr 38116 na wynalazek „Sposób zwiększania wydajności witaminy B12 wytwarzanej przez bakterie kwasu propionowego”. Fakt, że bakterie wytwarzają ważne dla człowieka substancje dziś nikogo nie dziwi. W tamtych latach zakładano, że lepiej pozyskiwać witaminę B12 metodami izolacyjnymi z tkanek. Patent przyczynił się do rozwoju inżynierii genetycznej w naszej Katedrze i w tym zakresie duże zasługi ma profesor Andrzej B. Legocki.
 
patent prof. Pawełkiewicz
Patent przyznany prof. Jerzemu Pawełkiewiczowi na „Sposób zwiększania wydajności witaminy B12 wytwarzanej przez bakterie kwasu propionowego”
 
Po raz pierwszy opisano przemianę witaminy w jej biologicznie czynną formę w wątrobie zwierzęcej i ludzkiej. W pracach brali udział m. in. J. Pawełkiewicz, B. Bartosiński, Z. Schneider, W. Walerych i B. Zagalak. Rozwojowi kadry sprzyjało nawiązanie żywych kontaktów z wieloma placówkami biochemicznymi na całym świecie. Pozwoliło to na specjalistyczne i szybkie kształcenie młodych pracowników naukowych w ośrodkach zagranicznych i prowadzenie staży naukowych dla cudzoziemców, a także utworzenie studiów doktoranckich.
W latach 70. powstało w Poznaniu kilka zakładów, a później instytutów Polskiej Akademii Nauk, skupionych wokół wybitnych uczonych. Profesor Stefan Barbacki zajął się tworzeniem Instytutu Genetyki Roślin, profesor Maciej Wiewiórowski Instytutu Chemii Bioorganicznej, profesor Władysław Węgorek Instytutu Ochrony Roślin, a profesor Antoni Horst Instytutu Genetyki Człowieka. Dla dalszego rozwoju Katedry Biochemii zasadnicze znaczenie dla rozszerzenia jej profilu badawczego w latach 1964-1972 miało uzyskanie dobrze wyposażonych lokali w gmachu przy ul. Wołyńskiej 35.
 
Budynek Wołyńska 35
Budynek Fizjologii Roślin przy ul. Wołyńskiej 35 przez wiele lat zapewniał siedzibę Katedrze Biochemii i Biotechnologii
 
Zmienione warunki lokalowe i wyposażenie w aparaturę badawczą miały istotny wpływ na poziom prac podejmowanych w następnych latach oraz na ukształtowanie działalności naukowej nawiązującej do najbardziej współczesnych zagadnień biologii molekularnej. Nowym kierunkiem badawczym Katedry realizowanym przez A. Legockiego stały się problemy dotyczące biosyntezy białka w materiale roślinnym. Rezultatem tych prac było wyizolowanie wielu specyficznych tRNA, w tym także izoakceptorowych. Badano również syntetazy aminoacylo-tRNA. Opracowano nowe techniki izolowania tych enzymów, stosowane obecnie w wielu laboratoriach na świecie, a oparte o zasady chromatografii powinowactwa i chromatografii hydrofobowej. W pracach nad biosyntezą roślinnych kwasów rybonukleinowych izolowano niektóre enzymy uczestniczące w ich biosyntezie. Wartość tych badań leży w poznaniu mechanizmów odszyfrujących informacje genetyczne zawarte w jądrze komórkowym. W pracach tych brali udział A. Legocki, A. Guranowski, H. Jakubowski, W. Kędzierski, A. Konieczny, S. Bartkowiak, J. Pawełkiewicz, W. Walerych i wsp.
Na bazie rosnącego potencjału naukowo-badawczego zarządzeniem Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dniem 1 stycznia 1972 roku powołano Międzyuczelniany Instytut Biochemii i kierowanie nim powierzono prof. dr Jerzemu Pawełkiewiczowi. Przyjęcie tematyki kwasów nukleinowych i syntezy białka jako podstawowej wynikało ze znanych już w środowisku poznańskim i krajowym tradycji badawczych naszej Katedry i przez to środowisko akceptowanych dla szeroko pojętej współpracy międzyuczelnianej i międzyinstytutowej.
W 1981 roku, w związku z ustaleniem nowej struktury Uczelni i reorganizacją systemu badań naukowych, wygasła działalność Instytutu. Ponownie powołano Katedrę Biochemii na Wydziale Rolniczym (kierownikiem wybrano prof. dr hab. W. Walerycha). W 1985 roku powierzono Katedrze koordynację Centralnego Programu Badań Podstawowych (CPBP) ,,Biologia molekularna i inżynieria genetyczna roślin,, a koordynatorem został prof. dr Jerzy Pawełkiewicz. W ramach tego programu podjęło badania 36 zespołów, w tym reprezentujących szkolnictwo wyższe (20 zespołów), Polską Akademię Nauk (13 zespołów), Wojskową Akademię Medyczną i Instytut Ziemniaka. Znaczna liczba zespołów uzyskała wyniki, które mieściły się w głównym trendzie współczesnej nauki światowej. Rezultatem realizacji programu było 268 rozpraw opublikowanych w czasopismach o ustalonej renomie międzynarodowej i 121 prac w czasopismach o bardziej ograniczonym zasięgu. W trakcie realizacji programu, wykonano 21 rozpraw doktorskich i 11 habilitacyjnych.
W 1989 roku zorganizowano w ramach działalności dydaktycznej specjalność Biotechnologia w Rolnictwie. W 1993 roku specjalność ta została przekształcona w kierunek studiów Biotechnologia. Kierunek obejmuje specjalizacje wchodzące w programy Wydziału Rolnictwa i Bioinżynierii, Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach, Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, Nauk o Żywności i Żywieniu i Leśnego.
W latach 1989-2008 Katedra współorganizuje Szkoły Letnie z zakresu biologii molekularnej. W 1998 roku Kierownictwo Katedry objął prof. dr hab. Ryszard Słomski. Od 11 kwietnia 2008 roku Katedra Biochemii i Biotechnologii, w związku ze zmianą nazwy Uczelni, wchodzi w skład Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
W 2012 roku Katedra uzyskała nowe pomieszczenia w budynku Biocentrum Uniwersytetu Przyrodniczego zlokalizowanym przy ulicy Dojazd 11.
 
Budynek Biocentrum Dojazd 11
W 2012 roku Katedra Biochemii i Biotechnologii uzyskała nowe pomieszczenia w Biocentrum przy ul. Dojazd 11, obejmując trzypoziomowe skrzydło budynku. Na kolejnych piętrach zlokalizowane są Zakłady: Biologii Molekularnej, Biochemii oraz Diagnostyki Molekularnej (fot. Łukasz Wolko)
 
Katedra obecnie zajmuje jedno skrzydło Biocentrum, obejmujące trzy kondygnacje. Katedra wzbogaciła się o pomieszczenia, umożliwiające uatrakcyjnienie oferty naukowo-dydaktycznej. Otrzymano również nowoczesną szklarnię. Katedra Biochemii i Biotechnologii dysponuje bardzo dobrym zapleczem badawczym do prowadzenia prac badawczych oraz dydaktyki.
Uroczystość odnowienia stopnia doktora profesorowi dr hab. Andrzejowi B. Legockiemu skłoniła do refleksji, jednakże miło zapewnić Jubilata, że Jego dawna Katedra nadal rozwija się i kierunki zapoczątkowane przez Profesora – biochemia, biologia molekularna i inżynieria genetyczna dominują w naszych działaniach.
Z okazji uroczystości Ośrodek Wydawnictw Naukowych IChB PN wydał pod redakcją Ryszarda Słomskiego i Andrzeja Wójtowicza monografię: „Andrzej B. Legocki. Odnowienie stopnia doktora nauk rolniczych po 50 latach”.
 
Dyplom odnowienie doktoratu prof. Legockiego
 
 
 
 
 
Doktorat - odnowienie - goście
 
 
 
 
Załącznik: