Historia

Kierownicy Katedry Biochemii i Biotechnologii w latach 1981-2020
Od lewej:
Prof. Witold Walerych (1981-1998)
Prof. Jerzy Pawełkiewicz (1956-1981)
Prof. Ryszard Słomski (1998-2020)

Katedra Biochemii została powołana na Wydziale Rolniczym ówczesnej Wyższej Szkoły Rolniczej w 1956 r. Jej prowadzenie powierzono Kierownikowi  Katedry Chemii Ogólnej doc. dr Jerzemu  Pawełkiewiczowi. Na zorganizowanie placówki przeznaczono lokale zlikwidowanej Katedry Marksizmu-Leninizmu przy ul Wojska Polskiego 71E. Pierwszym istotnym zadaniem nowej placówki było kształcenie kadry naukowo-dydaktycznej i adaptacja pozyskanych lokali biurowych na cele laboratoryjne. Z Zakładu Chemii Ogólnej przeniesiono asystenta mgr Witolda Walerycha i jego podstawowym zadaniem była organizacja zaplecza badawczego oraz ćwiczeń laboratoryjnych programowo związanych z wykładami biochemii prowadzonymi dla studentów Wydziału Rolniczego.

W tych latach zatarły się granice między chemią organiczną, nieorganiczną i fizjologiczną. Następuje intensywny rozwój biochemii i biologii molekularnej. Katedra Biochemii prowadziła intensywne badania nad chemiczną strukturą, sposobami biologicznej syntezy in vivo i in vitro witaminy B12 i jej pochodnych. Szczegółowe badania nad strukturą i modyfikacją chemiczną korynoidów z różnych szczepów bakterii oraz biosyntezą poszczególnych fragmentów tej niezwykłej cząsteczki, publikowane prawie wyłącznie w renomowanych czasopismach biochemicznych utrwaliły wysoką pozycję Katedry w ośrodkach krajowych i międzynarodowych. Po raz pierwszy opisano przemianę witaminy w jej biologicznie czynną formę w wątrobie zwierzęcej i ludzkiej. W pracach brali udział m. in. J. Pawełkiewicz, B. Bartosiński, Z. Schneider, W. Walerych i B. Zagalak. Rozwojowi kadry sprzyjało nawiązanie żywych kontaktów z wieloma placówkami biochemicznymi na całym świecie. Pozwoliło to na specjalistyczne i szybkie kształcenie młodych pracowników naukowych w ośrodkach zagranicznych i prowadzenie staży naukowych dla cudzoziemców, a także utworzenie studiów doktoranckich. Zasadnicze znaczenie dla dalszego rozwoju Katedry, rozszerzenia jej profilu badawczego w latach 1964-1972 miało uzyskanie dobrze wyposażonych lokali w gmachu przy ul Wołyńskiej 35. Zmienione warunki lokalowe i wyposażenie w aparaturę badawczą miały istotny wpływ na poziom prac podejmowanych w następnych latach oraz na ukształtowanie działalności naukowej nawiązującej do najbardziej współczesnych zagadnień biologii molekularnej. Nowym kierunkiem badawczym Katedry realizowanym przez A. Legockiego stały się problemy dotyczące biosyntezy białka w materiale roślinnym. Rezultatem tych prac było wyizolowanie wielu specyficznych tRNA, w tym także izoakceptorowych. Badano również syntetazy aminoacylo-tRNA. Opracowano nowe techniki izolowania tych enzymów, stosowane obecnie w wielu laboratoriach na świecie, a oparte o zasady chromatografii powinowactwa i chromatografii hydrofobowej. W pracach nad biosyntezą roślinnych kwasów rybonukleinowych izolowano niektóre enzymy uczestniczące w ich biosyntezie. Wartość tych badań leży w poznaniu mechanizmów odszyfrujących informacje genetyczne zawarte w jądrze komórkowym. W pracach tych brali udział A. Legocki, A. Guranowski, H. Jakubowski, W. Kędzierski, A. Konieczny, S. Bartkowiak, J. Pawełkiewicz, W. Walerych i wsp.

Na bazie rosnącego potencjału naukowo-badawczego zarządzeniem Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dniem 1 stycznia 1972 roku powołano Międzyuczelniany Instytut Biochemii i kierowanie nim powierzono prof. dr J. Pawełkiewiczowi. Przyjęcie tematyki kwasów nukleinowych i syntezy białka jako podstawowej wynikało ze znanych już w środowisku poznańskim i krajowym tradycji badawczych naszej Katedry i przez to środowisko akceptowanych dla szeroko pojętej współpracy międzyuczelnianej i międzyinstytutowej.

W 1981 roku, w związku z ustaleniem nowej struktury Uczelni i zreorganizowanym systemem badań naukowych, wygasła działalność Instytutu. Ponownie powołano Katedrę Biochemii na Wydziale Rolniczym (kierownikiem wybrano prof. dr hab. W. Walerycha). W 1985 roku powierzono Katedrze koordynację Centralnego Programu Badań Podstawowych (CPBP) ,,Biologia molekularna i inżynieria genetyczna roślin,, a koordynatorem został prof. dr Jerzy Pawełkiewicz. W ramach tego programu podjęło badania 36 zespołów, w tym reprezentujących szkolnictwo wyższe (20 zespołów), Polską Akademię Nauk (13 zespołów), Wojskową Akademię Medyczną i Instytut Ziemniaka. Znaczna liczba zespołów uzyskała wyniki, które mieściły się w głównym trendzie współczesnej nauki światowej. Rezultatem realizacji programu było 268 rozpraw opublikowanych w czasopismach o ustalonej renomie międzynarodowej i 121 prac w czasopismach o bardziej ograniczonym zasięgu. W trakcie realizacji programu, wykonano 21 rozpraw doktorskich i 11 habilitacyjnych.

W 1989 roku zorganizowano w ramach działalności dydaktycznej specjalność Biotechnologia w Rolnictwie. W 1993 roku specjalność ta została przekształcona w kierunek studiów Biotechnologia. Obecnie kierunek obejmuje specjalizacje wchodzące w programy Wydziału Rolnictwa, Ogrodnictwa i Bioinżynierii, Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach, Nauk o Żywności i Żywieniu, Leśnego i Technologii Drewna.

W 1998 r. kierownictwo Katedry objął prof. dr hab. Ryszard Słomski. Od 11 kwietnia 2008 r. Katedra Biochemii i Biotechnologii, w związku ze zmianą nazwy Uczelni, wchodzi w skład Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. W 2012 r. Katedra uzyskała nowe pomieszczenia w budynku Biocentrum Uniwersytetu Przyrodniczego zlokalizowanym przy ulicy Dojazd 11. Katedra obecnie zajmuje jedno skrzydło Biocentrum, obejmujące trzy kondygnacje. Katedra wzbogaciła się o pomieszczenia, umożliwiające uatrakcyjnienie oferty naukowo-dydaktycznej. Otrzymano również dostęp do nowoczesnej szklarni.

W 2017 r. Katedra otrzymała prestiżową nagrodę Eurosymbol Innowacji 2017 za realizację nowatorskich projektów ONKOKAN i MEDPIG oraz Polską Nagrodę Inteligentnego Rozwoju w kategorii Szkolnictwo wyższe i nauka za projekty pn.: „Opracowanie innowacyjnej technologii wykorzystania tkanek transgenicznych świń dla celów biomedycznych” oraz „Opracowanie technologii pozyskiwania kannabinoidów z konopi o niskiej zawartości THC jako środków wspomagających leczenie pacjentów onkologicznych”.

Od 1 marca 2020 r. funkcję kierownika Katedry pełni prof. UPP dr hab. Joanna Zeyland.